دانش پزشکی
اسهال زمانی اتفاق می‌افتد که غذای هضم شده و آب با سرعت بیشتر از حد معمول از روده عبور می‌کنند. بنابراین زمان کافی برای جذب آب از مواد دفعی وجود نداشته و مدفوع شل و یا اسهالی می شود.
اسهال ممکن است به دلایل مختلفی از جمله خوردن برخی غذاها مثل چغندر، شقاق مقعد، هموروئید و مصرف برخی داروها قرمز رنگ شود.
نوعی از اسهال وجود دارد که اصطلاحا به آن دیسانتری گفته می‌شود. منظور از دیسانتری، عفونت روده است که می‌تواند باعث ایجاد اسهال شامل خون و موکوس، درد شکم، تهوع، استفراغ و تب شود. این نوع عفونت معمولا در اثر ابتلا به باکتری‌ها یا انگل‌ها و اغلب به دلیل بهداشت ضعیف ایجاد می‌شود.
انواع اسهال خونی
دو نوع اصلی دیسانتری یا همان اسهال خونی وجود دارد.
- اسهال خونی باکتریال یا شیگلوز که توسط باکتری شیگلا ایجاد شده و شایع‌ترین نوع آن است.
- اسهال خونی آمیبی که توسط انگل ایجاد شده و در مناطق گرمسیری بیشتر دیده می‌شود.
علائم اسهال خونی در بزرگسالان و کودکان
به طور کلی علائم اسهال شامل موارد زیر است؛
- دفع مدفوع شل سه بار یا بیشتر در روز
- شکم درد در زنان و مردان
- خستگی
- تب
- گیجی به دنبال از دست دادن مایعات
علائم اسهال خونی ممکن است ١ الی ٣ روز بعد از آلوده شدن ایجاد شودکه با توجه به عامل ایجاد کننده آن می‌تواند متفاوت باشد. علائم اسهال خونی باکتریال شامل موارد زیر است:
- اسهال همراه با درد شکم
- تب
- حالت تهوع و استفراغ
- وجود خون و موکوس در مدفوع
دیسانتری ناشی از ابتلا به انگل (آمیب) معمولا علائم ایجاد نمی‌کند. ممکن است ٢ الی ٤ هفته زمان ببرد تا نشانه‌های آن بروز پیدا کند و علائم آن شامل موارد زیر است؛
- تب
- درد شکم
- تهوع و استفراغ
- کاهش وزن
اسهال خونی ناشی از آمیب به ندرت ممکن است عوارض جدی‌تری مثل آبسه‌ی کبد ایجاد کند.
بیشتر بخوانید: علائم زخم معده و روش های درمان آن چیست؟
علت ایجاد اسهال خونی
انگل و باکتری ایجاد کننده اسهال خونی بسیار واگیردار بوده و از طریق مدفوع فرد آلوده منتقل می‌شود. انتقال معمولا از طریق موارد زیر اتفاق می‌افتد:
- آماده‌سازی غذا توسط فرد آلوده‌ای که دست‌های خود را نمی‌شوید و بهداشت ضعیفی دارد.
- نوشیدن آب آلوده (معمولا آب نهرها یا رودها)
- شنا کردن در آب آلوده
- تماس فیزیکی
نحوه تشخیص اسهال خونی
در صورتی که پزشک به دیسانتری شک داشته باشد، از آزمایش کشت مدفوع استفاده خواهد کرد. گاهی اوقات برای بررسی دقیق‌تر پزشک معالج ممکن است از سیگموئیدوسکوپی (نوعی آندوسکوپی جهت مشاهده روده بزرگ) کمک بگیرد.
روش‌های درمان اسهال خونی
درمان اسهال کودکان خونی به عامل ایجاد‌کننده آن بستگی دارد.
افرادی که به دنبال ابتلا به عوامل باکتریال دچار اسهال خونی شده‌اند اگر ضعف سیستم ایمنی نداشته باشند، بدون نیاز به درمان دارویی و در عرض چند روز خود به خود بهبود پیدا می‌کنند. اسهال باعث می‌شود آب بدن از دست برود، بنابراین مهم است که در طول دوره بیماری مایعات کافی مصرف کنیم.
در موارد شدید ممکن است پزشک برای جایگزینی آب از دست رفته، دستور بستری در بیمارستان را بدهد و درمان‌هایی مثل مصرف وریدی آنتی بیوتیک و یا حتی تزریق خون را در نظر بگیرد.
برای درمان اسهال خونی ناشی از آمیب، پزشک از داروهای ضدانگل و آنتی‌بیوتیک در کنار داروهایی برای برطرف شدن علائمی مثل تهوع و استفراغ استفاده می‌کند.
عوارض اسهال خونی چیست؟
مهمترین و اولین عارضه اسهال خونی کم آبی بدن است. از دست دادن مقدار زیاد مایعات و موادی مثل سدیم و پتاسیم که به تعادل مایعات در بدن کمک می‌کنند می‌تواند باعث عوارض زیر شود:
- ضعف
- افت فشار خون
- تغییر در ریتم طبیعی قلب
معمولا عوارض اسهال خونی در افرادی که سیستم ایمنی ضعیفی دارند بروز پیدا می‌کند و شامل موارد زیر است:
- آبسه کبد
- التهاب مفاصل بعد از ابتلا به عفونت (معمولا اسهال باکتریال)
